Koordynator lokalny - Anna Hydzik ahydzik@zagorz.pl
Miasto i Gmina Zagórz (zagorz.pl)
Miasto i Gmina Zagórz - Strona główna | Facebook
Gmina Zagórz jest położona na polsko – słowacko – ukraińskim pograniczu w dolinie rzeki Osława, na styku Beskidu Niskiego i Zachodnich Bieszczadów. Jest to 13 – tysięczna gmina o barwnej historii i bogatym potencjale rozwojowym. Zagórz po raz pierwszy był wzmiankowany w 1412 roku jako wieś. Prawa miejskie uzyskał w 1977 r. Obecnie jest on centrum administracyjnym i gospodarczym jednej z ośmiu gmin znajdujących się na terenie powiatu sanockiego w województwie podkarpackim. Na terenie zlokalizowanej w Zagórzu Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro – Park Mielec” funkcjonują zakłady zatrudniające około 2000 pracowników.
Z racji swojego położenia miasto słusznie nazywane jest Bramą Bieszczadów. W Zagórzu krzyżują się szlaki komunikacyjne wiodące na Ukrainę i Słowację. Spod dworca kolejowego w Zagórzu na swe bieszczadzkie wędrówki wielokrotnie wyruszał ks. Karol Wojtyła – późniejszy papież, św. Jan Paweł II o czym przypomina okolicznościowy głaz. O bogactwie kulturowym Miasta i Gminy Zagórz świadczą liczne zabytki architektury sakralnej na czele z monumentalnymi, XVIII – wiecznymi ruinami Klasztoru oo. Karmelitów Bosych. Pozostałości karmelickiej siedziby majestatycznie wznoszą się wzgórzu nazywanym zagórskim Marymontem. Na jednej z bliźniaczych wież dawnej, klasztornej świątyni znajduje się taras widokowy, a niedawno odbudowane i odpowiednio zaadaptowane klasztorne foresterium (dawny budynek gościnny) stało się siedzibą nowoczesnego centrum kultury.
W nowopowstałym obiekcie znajdują się m.in.: sala wirtualnej rzeczywistości, sala projekcyjno-filmowa, sala ekspozycyjno – konferencyjna, punkt informacji turystycznej, pracownia artystyczna, pomieszczenia do promocji produktów regionalnych a także restauracja. Nowoczesna infrastruktura jest wykorzystywana m.in. do prowadzenia działalności w zakresie popularyzacji lokalnych wątków historycznych związanych z działalnością Konfederacji Barskiej. Przypadającą w 2018 roku 250 – tą rocznicę zainicjowania tego patriotycznego zrywu uczczono w Zagórzu odsłonięciem unikatowego pomnika, zlokalizowanego na skwerze w centrum miasta. Jest to jedyny w Polsce monument ukazujący postać Nieznanego Konfederata Barskiego stojącego obok swojego wierzchowca – wiernego towarzysza żołnierskiej tułaczki. Ponadto w Zagórzu znajduje się mini skansen kolejowy w formie skweru dedykowanego Pamięci Obrońców Zagórskiego Węzła Kolejowego z 1918 r. Centralnym punktem tej przestrzeni znajdującej się nieopodal Ośrodka Zdrowia mieszczącego się przy ul. Piłsudskiego 4 w Zagórzu jest gruntownie odrestaurowana lokomotywa parowa typu TKt48.
Przy drodze wiodącej na klasztorne wzgórze znajduje się XVIII – wieczny kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Wewnątrz świątyni, która w 2007 roku zyskała status Sanktuarium Matki Nowego Życia można podziwiać słynący licznymi łaskami, późnogotycki obraz Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie. Wśród darów wotywnych eksponowanych w kościele znajduje się m.in. oryginalny Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego. Sanktuarium i zespół klasztorny łączy trakt, na którym urządzono Drogę Krzyżową w formie Plenerowej Galerii Rzeźby Bieszczadzkiej. Specyfiką Gminy Zagórz jest wielokulturowość znajdująca swe odzwierciedlenie m.in. w sztuce i architekturze cerkiewnej. Do najcenniejszych zabytków tego rodzaju należy cerkiew pod wezwaniem Spotkania Pańskiego w Morochowie wybudowana w 1837 r.
W Zagórzu zlokalizowany jest kompleks skoczni narciarskich „Zakucie” a znajdujące się tam obiekty jako jedyne na Podkarpaciu wyposażone są w maty igelitowe umożliwiające całoroczny trening.
Głównymi rzekami Gminy Zagórz są San i Osława. Pasjonatów wędkarstwa z pewnością zainteresują miejscowe łowiska obfitujące m.in. w: pstrągi oraz głowacice. Cennym gatunkiem jest głowacica (łac. Hucho hucho), która na terenie Polski występuje jedynie w trzech rzekach: Sanie, Popradzie i Dunajcu. Majestatyczna ryba nazywana również: głowatką, dunajskim łososiem i Królową Sanu figuruje na Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek krytycznie zagrożony (endangered), co oznacza że ryzyko jej wymarcia w naturze jest bardzo realne. W Osławie natomiast odbywa się niezwykle widowiskowe tarło świnki (łac. Chondrostoma nasus) trwające od kwietnia do maja, które każdego roku gromadzi liczne rzesze obserwatorów. Przy zagórskiej promenadzie w 2023 r. powstała kapliczka wykonana przez miejscowych artystów nawiązująca do niezwykle bogatych walorów przyrodniczych rzeki Osława i San. W Zagórzu od 1998 r. odbywa się „Rykowisko Karpackie” – coroczne święto braci łowieckiej. Impreza inspirowana okresem godowym jeleni (stąd nazwa „rykowisko”) z każdą kolejną edycją gromadzi coraz liczniejsze grono miłośników karpackiej przyrody, której jednym z najważniejszych atrybutów są bez wątpienia lasy. Na terenie zagórskiej gminy znajduje się 16 pomników przyrody. Gmina Zagórz posiada korzystne warunki do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Bogatą ofertę w zakresie jazdy konno oferuje ośrodek jeździecki w Łukowem dysponujący m.in. krytą ujeżdżalnią. Gmina Zagórz to przestrzeń z wielu względów wyjątkowa. Odkrywanie bogatych walorów kulturowo – przyrodniczych zagórskich okolic, jak i południowo wschodniej części polsko – słowackiego pogranicza z pewnością ułatwi mobilna aplikacja turystyczna dostępna na stronie internetowej www.dukladestination.com
Wybrane trasy rowerowe przebiegające przez Gminę Zagórz
Rowerowy Szlak Ikon
Przez teren gminy przebiega odcinek lokalny szlaku, który prowadzi przez miejscowości: Czaszyn, Łukowe, Olchowa, Tarnawa Górna, Zagórz-Wielopole. Szlak został wytyczony po drogach o utwardzonej nawierzchni, przez miejscowości, w których zachowały się zabytki sakralne obrządku wschodniego.
Szlak „Zielony Rower”, trasa 5A
Szlak rozpoczyna się w Lesku, biegnie przez Huzele w kierunku wzgórza Gruszka (583 m n.p.m.) i do Tarnawy Górnej, a następnie doliną potoku Tarnawka przez Łukowe i Kalnicę w kierunku Mchawy, aby tam ponownie skręcić w kierunku Leska.
Szlak rowerowy „Wzgórze Gruszka”
Szlak przebiega z Leska w kierunku Zagórza, skręcając w lewo w Postołowie i prowadząc dalej po leśnym szlaku przez wzgórze Łysa Góra (420 m n.p.m.), Tarnawę Dolną, wzgórze Makówka (497 m n.p.m.), wzgórze Gruszka (583 m n.p.m.), następnie leśnym szlakiem do Łukowego, doliną Tarnawki (Kalniczki) do Średniego Wielkiego, a później w lewo, przez nieistniejącą już wieś Choceń, do Cisowca.
Szlak rowerowy „Z Leska w dolinę Osławy”
Szlak rozpoczyna się w Lesku, biegnie przez Huzele w kierunku wzgórza Gruszka (583 m n.p.m.), a następnie leśnym szlakiem przez Czekaj do Łukowego i doliną Tarnawki (Kalniczki) do Tarnawy Górnej. Tu skręca w lokalną drogę do Czaszyna, aby później, przez Krasne, dotrzeć do Poraża. Z Poraża trasa wiedzie do Zagórza, gdzie, obok kościoła, ponownie skręca na południe. W Wielopolu szlak – po przekroczeniu Osławy, początkowo wzdłuż jej biegu – kieruje się na Górę Postołowską, a z niej do Leska.
Rowerowo-pieszy szlak „Śladami dzielnego wojaka Szwejka”
Szlak „Śladami dzielnego wojaka Szwejka” jest częścią Międzynarodowego Szlaku Szwejka, który ma biec z Czech przez Austrię, Węgry, Słowację i Polskę na Ukrainę. Jego przebieg jest próbą odtworzenia trasy, którą przemierzał główny bohater książki Jaroslava Haška. Szlak jest dostępny dla turystów pieszych, rowerowych oraz samochodowych. Na trasie umieszczono tablice informacyjne ze schematem przebiegu szlaku, informacjami dotyczącymi szczegółów pobytu Szwejka w danym miejscu oraz jego związku z historią Galicji czasów Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Długość odcinka pieszego na terenie Polski wynosi ok. 200 km, natomiast trasa rowerowa liczy 180 km. Zaproponowany szlak pieszy nie biegnie dokładnie tak, jak wędrował Szwejk, gdyż, jak wiadomo, odcinek z Przełęczy Łupkowskiej do Sanoka dzielny wojak przebył pociągiem. Dlatego też trasa poprowadzona została malowniczą okolicą doliny Osławy i Osławicy. Pieszy szlak „Śladami dzielnego wojaka Szwejka” na terenie gminy Zagórz na odcinku od Brzozowca do Poraża pokrywa się ze szlakiem niebieskim, przebiegającym z Sanoka na Chryszczatą. Rowerowy szlak „Śladami dzielnego wojaka Szwejka” przebiega drogami, praktycznie w całości domniemaną trasą przejazdu i przemarszu 11. kompanii marszbatalionu N 99 pp z Czeskich Budziejowic. Na terenie gminy Zagórz szlak prowadzi przez miejscowości: Brzozowiec, Czaszyn, Tarnawa, Zagórz, Zahutyń.
Trasa rowerowa Velo San (w trakcie realizacji)
Obecnie jest realizowany projekt pn. Velo San, którego celem jest budowa ścieżki pieszo-rowerowej Sanok-Zagórz, przebiegającej głównie wzdłuż rzek San oraz Osława.
